Muziek en AI: Wat zijn de Gevolgen voor Muzikanten en Luisteraars?
Er is veel commotie ontstaan in de muziekwereld. Grote artiesten uiten hun bezorgdheid, muziekuitgevers protesteren fel, en de platenmaatschappijen stribbelen tegen. AI-geproduceerde muziek veroorzaakt een flinke discussie.
Wat zijn de gevolgen van AI voor de muzieksector? Wat betekent deze technologische evolutie voor muzikanten, de industrie en het publiek? Hoe zit het met de auteursrechten? En als iedereen met een paar klikken zijn eigen muziek kan creëren, wat wordt dan de rol van muzikanten? Wat betekent dit voor de toekomst?
Daddy’s Car
In 2016 kwam “Daddy’s Car” uit, gemaakt door Sony CSL (Computer Science Laboratories), een onderzoekscentrum dat zich richt op AI in muziek. Deze track was gebaseerd op alle 219 nummers van The Beatles en klonk ook echt als een nummer van hen. Ondanks het technisch indrukwekkende resultaat, werd het geen hit, wat illustratief is: AI werkt vooral door het verleden te analyseren en te combineren, terwijl echte muzikanten continu vernieuwen en zich laten inspireren door de wereld om hen heen. Creativiteit, lef en humor zijn eigenschappen die AI nog mist.
The Concept A.I. Album
Fast forward naar een experiment in 2023, waarin Boi-1da samen met een technologieproject een AI-album maakte. Opkomende artiesten leverden melodieën aan en de AI verweefde deze met het unieke geluid van Boi-1da. Artiesten konden hun nummers aanpassen en uiteindelijk werkte Boi-1da de productie af. Het experiment toont dat AI meer als een hulpmiddel wordt gezien dan als vervanging: AI kan muziek maken, maar niet met de ziel en complexiteit die menselijke creativiteit biedt.
De Transformatie van de Muziekindustrie
Net als bij Napster in 1999, dat muziekdownloads gratis maakte, staat de muziekindustrie opnieuw op een kantelpunt. Waar de oplossing toen duidelijk was (rechten goed regelen), is het nu veel gecompliceerder. De situatie is minder eenvoudig omdat AI-content zowel auteursrechten als morele kwesties raakt.
Suno & Udio: De AI-Muziekapps
Een recente ontwikkeling zijn muziekapps als Suno en Udio, die AI gebruiken om muziek te maken. Artiesten zoals Billie Eilish, Nicki Minaj en Katy Perry uitten hun zorgen over AI en schreven een open brief aan technologiebedrijven en AI-ontwikkelaars. Ze stellen dat AI weliswaar inspirerend kan zijn, maar dat het momenteel profiteert van de creativiteit van anderen zonder voldoende bescherming. Wanneer is iets ‘inspiratie’ en wanneer is het ‘plagiaat’? Dit onderscheid bepaalt de toekomstige regeling van rechten.
Rechtenkwesties in de AI-muziekwereld
Het invoeren van bestaande muziek in een AI-systeem om ervan te leren kan gezien worden als het maken van een kopie van een origineel werk, wat toestemming vereist van de rechthebbenden. Maar de stijl van een artiest is in de meeste landen niet beschermd, omdat dit innovatie zou belemmeren. Een nummer gemaakt ‘in de stijl van’ een bepaalde artiest, zonder kopieën van originele werken, is dus auteursrechtelijk toegestaan.
Daarnaast zien we andere auteursrechtelijke kwesties, zoals een recente zaak waarin AI een stem reproduceerde die verdacht veel leek op die van Scarlett Johansson in Her. Deze zaken roepen vragen op over rechten en het beschermen van persoonlijke kenmerken.
AI en Menselijke Intuïtie in Muziek
AI mist vaak de verrassingen en creatieve intuïtie die in menselijke muziek te vinden zijn. Denk aan het vreemde intro-akkoord in "Roxanne" van The Police of het ontbreken van een bas in "When Doves Cry" van Prince—beslissingen die door menselijk experiment en intuïtie werden genomen. AI kan deze menselijke spontaniteit en esthetiek moeilijk nabootsen.
Het Publiek en AI-Muziek
De invloed van het publiek kan AI-muziek een grotere rol geven. Net zoals smartphones fotografie voor iedereen toegankelijk maakten, democratiseert AI nu het muziek maken. Maar of AI-liedjes de muzikale ziel kunnen benaderen, blijft een vraag. Het publiek lijkt soms minder waarde te hechten aan authenticiteit, en misschien zullen AI-creaties een groter aandeel op platforms zoals Spotify krijgen.
Tegelijkertijd kunnen fans nu muziek laten maken in de stijl van hun favoriete artiesten, afgestemd op hun eigen voorkeuren en levenservaringen. Het valt echter te verwachten dat veel artiesten, zoals Taylor Swift, hier niet blij mee zullen zijn, en dit zou nieuwe rechtenkwesties kunnen oproepen.
Een AI-muzikale Revolutie?
Er is ook de vraag of onvolmaaktheden van AI juist creatief inspirerend kunnen zijn. Net zoals vroege versterkers met hun gekraak en ploppen de rock-'n-roll en punkbeweging inspireerden, zou AI wellicht unieke geluiden kunnen produceren die inspireren tot nieuwe muzikale stijlen. Hoewel AI nu vooral reproduceert, zou de esthetische waarde van de ‘fouten’ in AI-creaties nieuwe mogelijkheden kunnen bieden voor muzikale innovatie.
AI biedt veel mogelijkheden in ondersteunende rollen, zoals filmmuziek, waar de melodieën sfeer moeten geven. Filmproducenten, die baat hebben bij muziek die snel en binnen budget kan worden gemaakt, zullen AI hier waarschijnlijk snel omarmen.
Conclusie: AI als Instrument voor Creatieve Verkenning
In plaats van vervanging zou AI als een nieuw muzikaal instrument gezien kunnen worden. Het biedt een ander perspectief op muzikale creatie, maar vervangt niet de menselijke intuïtie, esthetiek en emotionele diepgang. Wel democratiseert AI het proces, waardoor nieuwe vormen van muziekcreatie toegankelijker worden voor iedereen. De belangrijkste uitdaging ligt in het vinden van een manier om rechten eerlijk te regelen, zonder de creativiteit van de muziekindustrie te verstikken.
De toekomst van AI in muziek zal afhangen van een evenwicht tussen technologische innovatie, ethische verantwoordelijkheid, en creatieve vrijheid.